بسمه تعالی
روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی اسپانیا
مقدمه:
اسپانیا در ذهن و زبان ایرانیان همیشه نامی آشنا بوده است. ایرانیان از ادب و اندیشه و هنر تا گستره های طبیعت، سیاست و فلسفه، از ابن رشد و ابن ماجه تا سروانتس و گارسیالورکا با اسپانیا آشنا هستند. در طول هشت قرن حاکمیت مسلمانان در آندلس، فرهنگ ایرانی به عنوان یکی از ارکان فرهنگ اسلامی نقش شایسته ای در فرهنگ وتمدن اندلس ایفاء کرد و حضور موثر ایرانیان در زمینه های علوم، موسیقی و ادبیات در دوره حکومت مسلمانان در اسپانیا مورد تأیید مورخان است. در ان مقطع عارفانی چون ابن عربی و شوشتری اهل غرناطه تأثیر عمیقی بر مکتب عارفان اسپانیایی و صوفیان ارانی داشته اند.
اولین هیأت دیپلماتیک اسپانیا در سال 1403 میلادی به رهبری کلاویخو سفیر انریک سوم پادشاه کاستیا سرزمین ایران را در نوردید. آقای گارسیا دسیلوا ای فیگرو اولین سفیر ثابت اسپانیا در ایران بود که مأموریتش در سال 1617 آغاز و تا سال 1624 طول کشید. او کمک بزرگی به شناسائی و معرفی تمدن ایران در قرن 17 نمود. بدین ترتیب چنانچه سفارت کلاویخو را به عنوان نخستین ارتباط سیاسی دو کشور ایران و اسپانیا محسوب نمائیم، بیش از ششصد سال از این واقعه تاریخی می گذرد و چنانچه اعزام سفیران را مبنای روابط رسمی دو کشور بدانیم، قدمت روابط به چهارصد سال می رسد.
نگاهی مختصر به تاریخ روابط ایران و اسپانیا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی
فروپاشی امپراطوری شارلمانی در اروپا با فروپاشی امپراطوری عباسیان در شرق همزمان بود. تشکیل دولت مقتدر صفوی در سال 1501 میلادی که موجب بازگشت عظمت و اقتدار ایران بود، با تشکیل سلسله هابسبورگ در اسپانیا مقارن بود که در هر دو کشور، شکوفائی علوم، هنر و ادبیات را به همراه داشت و این دوره در اسپانیا به «عصر طلائی» معروف است. این دوره با تحکیم حضور اسپانیا در آمریکای لاتین و شکل گیری امپراطوری اسپانیا مصادف است.
در زمان سلطنت صفوی، پادشاه اسپانیا فردی به نام «گارسیا د سیلوا ای فیگروا» را به دربار شاه عباس اعزام نمود. وی طی 7 سال حضورش در دربار شاه عباس توانست رابطه نزدیکی با پادشاه صفوی برقرار نماید. نقش چهره او در باغ چهل ستون گویای مراتب نزدیکی این سفیر در دربار شاه عباس است. شاه عباس پس از استقرار امنیت و آرامش در کشور، تصمیم گرفت روابط با اروپایی ها را گسترش دهد. از اینرو یکی از سرداران خود به نام حسینعلی بیک بیات را رهسپار اروپا کرد و قرار شد که وی از دربار اسپانیا و مقر پاپ در روم دیدار نماید. پادشاه اسپانیا و امپراطور روم از نمایندگان شاه عباس پذیرایی گرمی به عمل آوردند. پادشاه اسپانیا نیز با احترام فراوان از فرستاده دربار صفوی استقبال کرد. نمایندگان ایران پس از دوماه با یک کشتی اسپانیایی عازم خلیج فارس شدند. پذیرایی گرم فیلیپ سوم پادشاه اسپانیا از هیأت ایرانی به برقراری روابط سیاسی و اقتصادی بین دوکشور و سپس با سایر کشورهای اروپایی کمک شایانی کرد. ایران دست دوستی و همکاری خود را به سوی اروپا دراز کرد و دربار اسپانیا آن را فشرد. در سال 1602 میلادی سه روحانی از فرقه آگوستینی از گوا به ایران رسیدند . شاه عباس به آنان اجازه داد صومعه ای در اصفهان دایر کنند و آنها را در تأمین بحشی از هزینه مالی تأسیس صومعه یاری کرد. رئیس صومعه علاوه بر وظایف مذهبی، عهده دار نمایندگی دولت اسپانیا نیز بود. با این حال، شاه عباس حضور دریائی اسپانیا و پرتقال در جنوب ایران را بر نتابید. به تدریج حضور اسپانیا درمنطقه خلیج فارس تضعیف شد. همزمان ایران نیز دورانی از بی ثباتی را پشت سر گذاشت.
ظهور آغا محمدخان قاجار در سال 1790را می توان با سلطنت شارل سوم (1788-1759) همزمان دانست. در این دوره تلاشهایی در جهت احیای روابط سیاسی بین دو کشور انجام شد، اما روند تحولات جهانی بویژه مداخلات انگلیس و روسیه در امور ایران و مداخله فرانسه و کنسرت اروپا در امور اسپانیا، مانع از توسعه هر چه بیشتر مناسبات ایران و اسپانیا شد. با این حال، در یک تحول اساسی در زمان محمدشاه قاجار، طی مذاکرات نمایندگان سیاسی دو کشور در اسلامبول، عهدنامه مودت و تجارت دو کشور در تاریخ 4 مارس 1842 توسط میرزاجعفرخان سفیر و وزیر مختار ایران در عثمانی و آنتوان لوپز دکوردوبا سفیر اسپانیا در عثمانی به امضاء رسید. این عهدنامه سپس به تأیید محمد شاه وایزابل ملکه اسپانیا رسید. معاهده مودت شامل یک مقدمه، هفت ماده و یک نتیجه بود. باتوجه به تعویق اجرای معاهده مذکور، مجدداً در 9 فوریه 1870 معاهده مودت توسط سرتیپ حاج شیخ محمدخان وزیرمختار ایران در لندن و امانوئل رانسمای ویلانوئوا نماینده اسپانیا در لندن مورد تأیید قرار گرفت. لذا می توان نتیجه گرفت که روابط معاهده ای ایران و اسپانیا از سال 1842 آغاز گردیده است. امضای این معاهده از آن جهت حائز اهمیت است که اسپانیا پس از روسیه، انگلستان و عثمانی که عملاً همسایگان ایران بودند، نخستین کشور اروپائی است که چنین سندی را با ایران امضاء نمود.
دو کشور در حالی وارد قرن بیستم شدند که رونق اقتصادی، پروسه صنعتی شدن و نقش آفرینی آنان در صحنه بین الملل در مقایسه با دیگر رقبا به شدت افول کرده بود. طی قرن بیستم روابط دو کشور بر بستر معاهده 1842 اسلامبول ادامه یافت. در سال 1916 سفارت ایران در مادرید برای اولین بار گشایش یافت و میرزا اسماعیل خان دبیر الملک فرزانه تا سال 1919 به عنوان وزیر مختار انجام وظیفه کرد، لکن پس از آن بدلیل محدودیت های مالی سفارت تعطیل و سفارت ایران در پاریس، نمایندگی اکرودیته ایران در مادرید را بر عهده گرفت. در نوامبر 1952دکتر فاطمی وزیر خارجه دولت دکتر مصدق و امیلیو بلادیز کاردار موقت اسپانیا در تهران عهدنامه 1842 را مجدداً تأیید نمودند. در سال 1954 طی بازدید یک هیأت ایرانی از مادرید ضمن بازگشائی مجدد سفارت ایران، توافقنامه همکاری اقتصادی و بازرگانی دو کشور به امضاء رسید. مبادلات اقتصادی دو کشور پس از امضای توافقنامه مذکور افزایش قابل توجهی یافت. در ماه مارس 1956 سند دیگری تحت عنوان عهدنامه مودت و اقامت در جهت تحکیم روابط دو کشور در مادرید به امضاء سفیر ایران در مادرید و وزیرخارجه وقت اسپانیا رسید.
در سال 1957 وزیر اقتصاد و دارائی اسپانیا از ایران دیدار کرد که حاصل آن تشکیل اولین کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی و بازرگانی دو کشور بود. در همان سال، وزیر صنعت اسپانیا به همراه هیأت بزرگی از صاحبان صنایع، یادداشت تفاهمی به منظور بررسی امکانات همکاری در زمینه های ساخت کشتی و توسعه همکاریهای جهانگردی با همتایان ایرانی خود امضاء کرد. مناسبات تجاری دو کشور در دهه های 1960 و 1970 به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت و اسپانیا در مقابل دریافت نفت؛ ماشین آلات سبک، وسایل خانگی برقی، پارچه های ابریشمی و الیاف مصنوعی به ایران صادر می کرد. بعلاوه، اسپانیا در زمینه ساخت و سازهای شهری، حمل ونقل دریائی و ساخت کشتی و بخش نیرو در ایران فعال بود.
مناسبات ایران و اسپانیا در دوران پهلوی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بدون تحول و تحرک قابل توجهی ادامه یافت. اسپانیا مدت مدیدی از تثبیت حضور و نفوذ خود در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس به دلیل مشکلات داخلی، سیاست قدرتهای رقیب نظیر انگلستان، روسیه و فرانسه، تبیین اولویت ها در دیگر نقاط جهان بویژه در آمریکای لاتین و آفریقا و نهایتاً درگیری در جنگهای مخرب داخلی غافل ماند و نتوانست از تحرک و پویائی لازم برای ایفای نقش برجسته در منطقه از جمله ایران برخوردار باشد. در ایران نیز پس از خاتمه دوران اقتدار و عظمت صفوی، تسلط قدرتهای آن عصر یعنی روسیه و انگلیس بر مقدرات کشور بویژه در دوره قاجار و عدم تبیین سیاست پیشرو و منطقی در قبال غرب در دوره رضا شاه و وابستگی شدید به آمریکا در دوره محمدرضا شاه پهلوی مانع از توجه شایسته به روابط با کشورهای مستقل اروپائی نظیر اسپانیا شد.
در ارتباط میان دو ملت نیز عواملی نظیر بعد مسافت، عدم ترویج زبان اسپانیولی در میان ایرانیان و فراهم نبودن شرایط و فرصت های جذب مهاجرین آسیایی در اسپانیا (در مقایسه با کشورهای آلمان، انگلستان و فرانسه) مانع از گسترش ارتباطات فرهنگی و علمی و حضور موثر ایرانیان در اسپانیا شد. به همین دلیل، تعداد ایرانیان مقیم اسپانیا و فعالیت و تاثیرگذاری آنان در عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در مقایسه با دیگر کشورهای اروپائی به مراتب کمتر است.
روابط ایران و اسپانیا پس از پیروزی انقلاب اسلامی
روابط ایران و اسپانیا پس از پیروزی انقلاب اسلامی 1979 علی رغم برخی فراز و نشیب ها از اصل ثبات و تداوم برخوردار بوده است. به عبارتی، نه تحولات داخلی دو کشور (نظیر وقوع انقلاب اسلامی در ایران و استقرار مجدد نظام پادشاهی در اسپانیا) و نه تحولات منطقه ای وبین المللی در دو دهه 1970 و 1980 (نظیر تجاوز رژیم صدام به ایران، خصومت ایالات متحده آمریکا با جمهوری اسلامی ایران و عضویت اسپانیا در اتحادیه اروپا در سال 1985) مانع از تداوم روند مناسبات دو کشور نشده است.
اسپانیا از جمله کشورهای اروپائی است که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی سیاستی نسبتاً معتدل در قبال جمهوری اسلامی ایران اتخاذ نمود. اسپانیا ضمن حفظ بی طرفی کامل در جریان تجاوز رژیم صدام به ایران، در تحریم اقتصادی آمریکا علیه ایران مشارکت نکرد. در چارچوب اتحادیه اروپا اگرچه اسپانیا هیچگونه قطعنامه و یا اقدامی علیه ایران را پیشنهاد نکرد و تلاش نمود در تنش های ایجاد شده بین اتحادیه اروپا و ایران نقش مثبت و سازنده ای ایفاء نماید، اما در چارچوب سیاست خارجی و امنیتی مشترک به تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران پیوست.
تا سال 1379 شمسی روابط دو جانبه با فراز و نشیب همراه بود و طی این مدت پاره ای سفرهای متقابل در سطوح وزارت شامل سفر وزیر وقت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به مادرید صورت گرفت. از آن پس سیاست تنش زدائی و توسعه مناسبات با کشورهای جهان بویژه در دو حوزه همسایگان و اتحادیه اروپائی محور اصلی سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. در شرایطی که روابط جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا کماکان متشنج بود، روابط با اتحادیه اروپا از اهمیت مضاعفی برخوردار گردید. ایران و اتحادیه اروپا با آغاز «گفتگوهای انتقادی» و سپس «گفتگوهای فراگیر» عصر نوینی را در مناسبات خود آغاز کردند و در همین راستا، روابط تهران ـ مادرید نیز در مسیر رشد و توسعه قرار گرفت.
دیدار وزیر امور خارجه وقت جمهوری اسلامی ایران از مادرید در خردادماه 1377 تلاشی بود که از سوی ایران برای ایجاد تحرک در روابط به عمل آمد. در پاسخ به این سفر، نخست وزیر وقت اسپانیا در رأس یک هیأت بلندپایه در مهر سال 1379 از جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد. سفر خوزه ماریا آزنار نخستین دیدار رسمی یک مقام عالیرتبه اسپانیائی به ایران در طول تاریخ مناسبات دو کشور بود. این دیدار علاوه بر اهمیتی که به دلیل محتوای مذاکرات و اسناد امضاء شده داشت، آغازگر روندی صعودی در مناسبات همه جانبه دو کشور بود. در حاشیه این دیدار پنج سند همکاری به امضای دو کشور رسید. از جمله توافقات انجام شده بیانیه مشترک همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاه وقت اسپانیا و همچنین یادداشت تفاهمی بود که درخصوص مبارزه با مواد مخدر به امضای دو کشور رسید. گسترش همکاریهای اقتصادی دو کشور در بخشهای نفت و پتروشیمی، کشاورزی و شیلات، جهانگردی، حمل ونقل و... از جمله حوزه هائی بود برای همکاری اقتصادی بین ایران و اسپانیا مورد تأکید قرار گرفت و متعاقباً برگزاری چندین سمینار اقتصادی دوجانبه و امضای قراردادهای اقتصادی مختلف بین دو کشور در تقویت همه جانبه روابط اقتصادی نقش مهمی ایفاء نمودند. در اردیبهشت ماه سال 1380 نخستین کمیته مشترک جهت پیگیری مفاد تفاهم نامه با حضور آقای گونزالس روبلس وزیر وقت مشاور در امور برنامه ریزی ملی مواد مخدر اسپانیا در تهران برگزار گردید. در این سفرها اسناد مهمی امضاء شد و مذاکرات سودمندی در جهت تقویت روابط دوجانبه صورت گرفت.
از سوی دیگر آقای جوزف پیکه وزیر امور خارجه وقت اسپانیا در آذرماه 1380 به دعوت رسمی و در پاسخ به دیدار وزیر امور خارجه وقت از مادرید، به کشورمان سفر نمود و با مقامات بلندپایه دیدار کرد و همچنین یادداشت تفاهم همکاری ها و رایزنی های سیاسی بین وزارتخارجه های دو کشور به امضاء رسید. دومین سفر وزیر امور خارجه وقت اسپانیا به ایران (دو مرتبه در سال 1380)، سفر وزرای وقت علوم، تحقیقات، فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران به اسپانیا (1380)، بیانگر روند رو به رشد و توسعه روابط دو کشور بود. طی این سال ها مقامات دو کشور در حاشیه اجلاسیه های بین المللی از جمله در سازمان ملل متحد نیز با یکدیگر دیدار و تبادل نظر داشتند. نهایتاً ریاست جمهوری وقت ایران در آبانماه 1381 از اسپانیا دیدار بعمل آورد که اولین سفر در سطح رئیس جمهوری پس از پیروزی انقلاب اسلامی به اسپانیا و نیز به کشورهای عضو اتحادیه اروپا محسوب می گردد. در این سفر در قالب همکاری های دوجانبه اسناد “موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری” و “یادداشت تفاهم همکاری بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران و دبیرخانه دولت در امور بازرگانی و جهانگردی اسپانیا در خصوص همکاریهای گردشگری” به امضاء طرفین رسید و “موافقتنامه همکاری و مساعدت دوجانبه در امور گمرکی” نیز پاراف گردید. طرفین در جریان این سفر بر اراده خود برای ورود به مذاکرات مربوط به “موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف” و نهایی کردن آن تأکید کردند که این قرارداد نیز در تاریخ 28/4/1382 در تهران به امضای وزرای اقتصاد دو کشور رسید. شایان ذکر است که سمینار همکاریهای اقتصادی بین دو کشور با حضور رئیس جمهور وقت ایران در مادرید برگزار شد.
وضعیت فعلی روابط سیاسی:
ملاقات جناب آقای دکتر روحانی ریاست محترم جمهوری با جناب آقای ماریانو راخوی نخست وزیر محترم اسپانیا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک در مهرماه 1392 را می توان نقطه عزیمت دیگری در روابط دو کشور تلقی نمود. در این دیدار طرفین در خصوص موضوعات روابط دوجانبه و مسائل منطقه ای و بین المللی تبادل نظر نمودند.
متعاقبا جناب آقای نجفی معاون وقت رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در بهمن ماه سال 1392 جهت شرکت در نمایشگاه بین المللی گردشگری فیتور به اسپانیا سفر کرد و طی این سفر در کنار سایر مقامات، با آقای مارگایو وزیر خارجه اسپانیا و آقای سوریا وزیر صنعت، انرژی و گردشگری نیز دیدار و گفتگو نمود. قبل از آن، وزرای کشاورزی دو کشور در برلین با یکدیگر دیدار نموده بودند.
آقای مارگایو در بهمن ماه 1392 طی یک کنفرانس خبری در بروکسل ضمن اشاره به هزینه های سنگین اسپانیا در قبال تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران و درخواست از کشورهای عضو اتحادیه برای لغو تحریم ها در چارچوبی روشن و یکپارچه، بر عزم کشورش جهت توسعه روابط اقتصادی با ایران تأکید و اظهار داشت: اسپانیا در حال آماده سازی و ترمیم روابط اقتصادی با ایران در سطح پیش از تحریم های اتحادیه اروپا می باشد. طی این اعلامیه و همچنین در سمینار وزارت خارجه اسپانیا با عنوان«مذاکرات با ایران» حصول توافقات هسته ای را نتیجه عزم دو طرف برای گفتگو و تحریم هایی دانست که اسپانیا از آن حمایت کرده است. وزیر خارجه اسپانیا در جریان سمینار مزبور به قدرت برتر ایران در خاورمیانه در جهت ایجاد ثبات و آرامش در منطقه تصریح نموده است. وزیر خارجه اسپانیا در اسفند 92 طی سفر به کشورمان با مقامات ایرانی دیدار و گفتگو داشت.
در پاسخ به سفر آقای مارگایو، جناب آقای دکتر ظریف وزیر محترم امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 25 فروردین ماه 94 در اولین سفر اروپایی خود پس از توافق لوزان به مادرید سفر کرد و با مقامات عالیرتبه این کشور از جمله جناب آقای راخوی نخست وزیر، رئیس (وقت) پارلمان و جناب آقای مارگایو وزیر خارجه (وقت) اسپانیا دیدار و گفتگو نمود. وزیر امور خارجه کشورمان در این سفر که مورد توجه ویژه رسانه های گروهی قرار گرفت، طی نشستی با حضور مقامات سیاسی و اقتصادی، سفرا و دیپلماتها و اصحاب رسانه در محل خانه اروپا در یک جلسه سخنرانی و پرسش و پاسخ با پوشش زنده تلویزیونی شرکت نمود.
در نیمه شهریورماه 1394 یک هیأت عالیرتبه اسپانیایی متشکل از آقای گارسیا مارگایو وزیر امور خارجه، خانم پاستور وزیر عمران و آقای خوسه مانوئل سوریا وزیر صنعت، انرژی و گردشگری به سفر به تهران، با مقامات عالیرتبه کشورمان دیدار و مذاکره نمودند. مدیران دهها شرکت بلندآوازه اسپانیایی که در در حوزه های نفت و گاز و پتروشیمی، راه آهن، فرودگاه، نیروگاه ها، قطارهای سریع السیر، صنایع سنگین، الکترونیک، گردشگری، هتل سازی، دارویی، انرژی های نو و بانکی تجربه جهانی دارند، به همراه بانکداران و محافل تجاری هیأت اسپانیایی را همراهی کردند.هیأت اسپانیایی در زمان حضور در کشورمان با جناب آقای دکتر روحانی رئیس جمهور، جناب آقای دکتر لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی و با جناب آقای دکتر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و جناب آقای دکتر ولایتی رئیس مرکز تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام دیدار و گفتگو نمودند. وزرای اقتصادی هیأت اسپانیایی نیز با وزیران صنعت، نفت، نیرو، راه و شهرسازی و شهردار تهران دیدار و گفتگو نمودند. هیأت اسپانیایی همراه با شرکتهایی که آنها را همراهی می کردند، در یک سمینار فراگیر اقتصادی با اتاق بازرگانی ایران حضور یافته و هیإت اقتصادی با شرکت ها و فعالین اقتصادی و همتایان تخصصی خود دیدار و مذاکره نمودند.
در تاریخ 30 بهمن ماه 1395 وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و اسپانیا در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با یکدیگر دیدار و تبادل نظر نمودند. طرفین در این دیدار با اشاره به روابط خوب تهران – مادرید، بر گسترش روابط در همه زمینه ها تأکید کردند.آقایان ظریف و داستیس با اشاره به اینکه توافق هسته ای یک توافقنامه بین المللی و بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است، بر حفظ و اجرای آن تاکید نمودند. همچنین در مورد موضوعات روابط دوجانبه، مبارزه با تروریسم داعش، تحولات سوریه و یمن و عراق تبادل نظر میان طرفین به عمل آمد.
آقای مونسان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشورمان طی روزهای 26 الی 29 دی ماه 1396 همزمان با برگزاری نمایشگاه فیتور در مادرید به اسپانیا سفر نمود. وی طی این سفر علاوه بر بازدید از نمایشگاه بین المللی گردشگری در مادرید و افتتاح غرفه جمهوری اسلامی ایران در فیتور، با آقای آلوارو نادال وزیر انرژی و گردشکری اسپانیا، آقای زوراب پلولیکاشویلی دبیرکل جدید سازمان جهانی گردشگری، آقای جوآن گاسپارت رئیس بخش گردشگری کنفدراسیون کارفرمایان اسپانیا و آقای آرمینیان رئیس سازمان میراث ملی اسپانیا دیدار و از کاخ سلطنتی اسپانیا بازدید نمود. آقای مونسان در دیدار با مقامات اسپانیایی با تشریح سیاست های دولت برای توسعه صنعت گردشگری، خواستار استفاده سرمایه گذاران اسپانیایی از فرصت های گسترده بازار ایران شد که مورد حمایت مخاطبان قرار گرفت.در دیدار با دبیرکل سازمان جهانی گردشگری، طرفین بر تدوین و اجرای سند جامع گردشگری با استفاده از منابع و تجارب سازمان جهانی گردشگری تأکید کردند.
جناب آقای داستیس وزیر امور خارجه وقت اسپانیا طی روزهای دوم و سوم اسفند ماه 1396 در صدر یک هیأت سیاسی -اقتصادی به جمهوری اسلامی ایران سفر نمود و با مقامات کشورمان شامل ریاست محترم جمهور، وزیر محترم امور خارجه، دبیر محترم شورای عالی امنیت ملی و مشاور امور بین الملل مقام معظم رهبری دیدار و گفتگو کرد. این سفر در تداوم دیدارهای گذشته مقامات دو کشور با هدف حمایت از برجام، تقویت روابط دوستانه و تاریخی دو کشور و حمایت از حضور شرکت های اسپانیایی در بازار ایران انجام شد.مقامات ایرانی در دیدار با هیأت اسپانیایی حمایت کامل خود از حضور شرکت های اسپانیایی را ابراز داشتند.در جریان این سفر یادداشت تفاهم مشورت های سیاسی بین دو کشور به امضای وزرای خارجه دو کشور رسید.جناب آقای آلفونسو داستیس و هیأت همراه همچنین طی سفر کوتاه به اصفهان ضمن بازدید از جاذبه های گردشگری اصفهان، با استاندار، شهردار و سایر مقامات این شهر دیدار و گفتگو نمود.
در پی روی کار آمدن پدرو سانچز از حزب سوسیالیست در نتیجه استیضاح ماریانو راخوی رئیس دولت قبلی در کنگره نمایندگان و تشکیل کابینه جدید این کشور در ماه ژوئن 2018، پیام های تبریگ جداگانه ای از سوی ریاست محترم جمهور و وزیر محترم امور خارجه کشورمان خطاب به همتایان به مناسبت انتصاب به پست های جدید ارسال گردید.
در تداوم رایزنی های بین المللی جمهوری اسلامی ایران با مقامات کشورها در خصوص برجام، آقای دکتر خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در خرداد ماه 1397 طی سفری به اسپانیا با آقای جوزپ بورل وزیر خارجه و آقای والنسوئلا قائم مقام وزارت امور خارجه اسپانیا در خصوص برجام و تحولات منطقه ای و بین المللی گفتگو نمود. آقای خرازی در این دیدار انتظارات کشورمان از اسپانیا و اتحادیه اروپا برای حفظ برجام را عنوان کرد و مقامات اسپانیایی بر اراده جدی کشورشان و اتحادیه اروپا برای انجام اقدامات لازم جهت حفظ برجام تأکید نمودند. در این سفر آقای خرازی با خاویر سولانا و مدیران اندیشکده الکانو نیز دیدار و گفتگو داشت.
متعاقب عضویت اسپانیا در اتحادیه اروپا بویژه در سال های اخیر، روابط سیاسی ایران و اسپانیا تابعی از روابط فی مابین ایران و اتحادیه اروپا بوده است. در دوره ریاست اسپانیا بر اتحادیه اروپا (نیمه اول سال 2002) شاهد یکی از دوره های درخشان روابط ایران و اتحادیه بوده ایم، گفتگوهای فراگیر بین ایران و اتحادیه اروپا در همین دوره انجام گرفت و زمینه مناسبی برای گفتگوهای موافقتنامه تجارت و همکاری فراهم شد. در نتیجه، اسپانیا به طور سنتی به ارتقاء درک متقابل و رفع نگرانی ها در مناسبات ایران و اتحادیه کمک زیادی نموده است. اسپانیا در نیمه اول سال 2010 در دوره ریاست بر اتحادیه اروپا در پیشبرد مذاکرات هسته ای با اتحادیه اروپا فعال ظاهر شد و این نقش آفرینی مثبت کماکان ادامه دارد. اسپانیایی ها در شروع این فرآیند 12 ساله مذاکرات نقش مهمی داشتند زیرا مذاکرات از سال 2003 با رهبری نماینده عالی سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا آقای خاویر سولانا شروع شد و علیرغم فراز و فرودش با همان استراتژی انتخاب شده سولانا یعنی گفتگوی سازنده دیپلماتیک خاتمه یافت. اسپانیا از طریق اتحادیه اروپا در حصول توافق نهایی وین و از طریق عضویت در شورای امنیت در تصویب قطعنامه 2231 نقش آفرین بود. متعاقب خروج عهد شکنانه آمریکا از برجام، اسپانیا مکررا و در سطوح مختلف بر حفظ و اجرای برجام بدون آمریکا تأکید کرده و همگام با اتحادیه اروپا در تلاش برای مقابله با اقدامات محدودیت ساز دولت آمریکا از طریق تشویق شرکت ها و سرمایه گذاران برای حضور در بازار ایران است.
همکاری در موضوعات بین المللی:
نوع نگرش دو کشور در مورد چندجانبه گرایی و اولویت نقش سازمان ملل متحد در جریان منازعات بین المللی، چهارچوب مهمی برای اتخاذ مواضع مشابه و همکاری های فی مابین در مورد موضوعات مهمی چون عراق، افغانستان، بالکان و ،،، بوده است، دو کشور در بسیاری از زمینه های سیاسی و بین المللی مانند مبارزه با تروریسم و ریشه های آن، خلع سلاح، اصلاحات در سازمان ملل متحد، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، جنایات سازمان یافته، مهاجرت های غیرقانونی، پولشویی، دزدی دریایی، تهدیدات سایبری و ،،، مواضع نزدیک به هم داشته و از نامزدی متقابل در پست های کلیدی سازمان های بین المللی متقابلاً حمایت کرده اند. جمهوری اسلامی ایران رسماً از عضویت اسپانیا در شورای امنیت حمایت نمود و با راهیابی اسپانیا به این شورا، همکاری های مطلوبی در حوزه های مختلف میان دو کشور برقرار گشت. شایان ذکر است که این سنت همکاری در حمایت متقابل دو کشور در سازمان ها و مجامع بین المللی همچنان تداوم دارد.
فهرست اسناد منعقده در تاریخ روابط ایران واسپانیا
در تاریخ مناسبات ششصد ساله ایران و اسپانیا اسناد متعددی توسط مسئولین دو کشور منعقد شده است. فهرست اسناد مذکور به شرح ذیل ذکر گردیده است:
اسناد امضاء شده قبل از پیروزی انقلاب اسلامی
عهدنامه مودت و تجارت (مارس 1842 –اسلامبول)
ملاحظه: این عهدنامه مجدداً در سال 1870 در لندن تجدید گردید. براساس این معاهده، سفارت ایران در مادرید در سال 1916 افتتاح شد.
موافقتنامه همکاری اقتصادی و بازرگانی ( 1954 - مادرید )
ملاحظه:در این سال سفارت ایران در مادرید پس از یک دوره تعطیلی، مجدداً بازگشائی شد.
عهدنامه مودت و اقامت ( مارس 1956 – مادرید)
یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ساخت کشتی ( 1958 - تهران )
یادداشت تفاهم همکاری های جهانگردی (1958 - تهران )
اسناد امضا شده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
یادداشت تفاهم توسعه همکاریهای اقتصادی و بازرگانی (1367 - مادرید )
موافقتنامه همکاری فنی در زمینه استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای(1369- مادرید )
یادداشت تفاهم اولین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی و صنعتی (1371 –تهران)
موافقتنامه حمل ونقل هوائی (1372 –مادرید)
یادداشت تفاهم همکاری فنی در زمینه زیربنائی، حمل ونقل و مسکن (1372- مادرید)
یادداشت تفاهم همکاری های کشاورزی (1375 –تهران)
یادداشت تفاهم همکاری پارلمانی ( 1376 –مادرید)
موافقتنامه حمل ونقل جاده ای (1377 –تهران)
یادداشت تفاهم همکاری های شیلاتی ( 1377 –تهران )
یادداشت تفاهم تبادل تجربیات و ساخت کشتی صیادی ( 1378 –مادرید)
یادداشت تفاهم همکاری های فرهنگی (1378 –مادرید)
اعلامیه جامع همکاری های دو کشور (1379 - تهران)
یادداشت تفاهم همکاری در مقابله با مواد مخدر ( 1379 –تهران )
یادداشت تفاهم همکاری بین موسسه تجارت خارجی اسپانیا و اتاِق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران ( 1379 –تهران)
یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و دانشگاه تهران ( 1379 –تهران)
یادداشت تفاهم تشکیل کمیته مشترک تجاری(1380 - تهران)
یادداشت تفاهم رایزنی های سیاسی بین وزارت امورخارجه دو کشور (1380- تهران)
یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و دانشگاه اصفهان (1380 - اصفهان)
یادداشت تفاهم همکاری بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران و شورای عالی تحقیقات علمی اسپانیا ( 1380 –مادرید)
یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه تهران و دانشگاه آتونوما مادرید ( 1380 - مادرید )
موافقتنامه حمایت از سرمایه گذاری متقابل ( 1381 –مادید)
موافقتنامه همکاریهای گمرکی (1381- مادرید)
یادداشت تفاهم همکاری در زمینه جهانگردی ( 1381 –مادرید)
یادداشت تفاهم همکاری در زمینه استاندارد (1381- مادرید)
بازبینی و امضای یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه تهران و دانشگاه آتونوما مادرید ( 1382 –مادرید)
موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین جمهوری اسلامی ایران و اسپانیا ( سال 1382 –مادرید)
فهرست اسامی سفرای ایران در اسپانیا
میرزا اسماعیل خان دبیرالملک فرزانه (وزیرمختار) از مهرماه 1295 تا شهریور 1298
ملاحظه:سفارت ایران در مادرید در مهرماه 1295 توسط میرزا اسماعیل خان دبیرالملک فرزانه، تأسیس شد و مشار الیه تا شهریور 1298 در مادرید وزیر مختار بود.
حسین علاء از مهر 1298 تا فروردین 1300
عبدالعلی خان صدری صدیق السلطنه ( سفیر اکردویته) از مرداد 1300 تا اسفند 1300
ملاحظه: عبدالعلی خان صدری صدیق السلطنه از مرداد 1300 تا اسفند 1300 که سفارت مادرید به علت صرفه جویی در بودجه تعطیل شد به عنوان سفیر ایران در فرانسه، در اسپانیا اکردیته بود. سفارت ایران در مادرید مجدداً در اردیبهشت 1333 افتتاح شد.
یدالله عضدی (وزیرمختار) از اردیبهشت 1333 تا تیر 1337 (ارتقاء نمایندگی به درجه سفارت کبری)
ابراهیم زند ( سفیر) از مهر 1337 تا آبان 1341
محمد گودرزی (سفیر) از آبان 1341 تا دی 1345
محسن مرآت اسفندیاری (سفیر) از بهمن 1345 تا اردیبهشت 1346
جمشید قریب ( سفیر) از شهریور 1346 تا مهر 1350
ارتشبد فریدون جم ( سفیر) از مهر 1350 تا شهریور 1356
منوچهر عظیما (سفیر) از مهر 1356 تا پیروزی انقلاب اسلامی
سنایی فرخی (سفیر) از تیر 1361 تا بهمن 1364
هادی سلیمانپور (سفیر) ازاسفند 1365 تا تیرماه 1368
عبدالله ذیفن (سفیر) از مرداد 1368 تا تیرماه 1374
بهرام قاسمی (سفیر) از مرداد 1374 تا آذرماه 1377
حسن شفتی (سفیر) از دی 1377 تا خرداد 1382
مرتضی الویری (سفیر) از تیر1382 تا خرداد 1385
سید داود صالحی (سفیر) از تیر ۱۳۸۵ تا فروردین ۱۳۸۸
مرتضی صفاری نطنزی (سفیر) از اردیبهشت ۱۳۸۹ تا فروردین ۱۳۹۲
محمد حسن فدایی فرد (سفیر) از 19 فروردین ۱۳۹۳ تاکنون